Özellikle yaz aylarının vazgeçilmezi olan dondurma hakkında bildiğiniz sadece içindeki malzemelerden ibaret ise, o zaman bu yazıyı okumanızı tavsiye ederim. Çünkü bu nefis lezzeti yeyip de, tarihini bilmemek ayıp olur!
Dondurma'nın Tarihçesi
Eski Persia: M.Ö. 400 yılında Farslar gül suyu ve tel şehriyeden oluşan özel soğutulmuş tat icat ettiler. Bu lezzetli soğuk karışım yaz aylarında Şah ailesi ve misafirlerine ikram edilirdi. Buz, safran ve meyvelerle karıştırılarak bu lezzetli tat elde ediliyordu.
 |
| Yakhchal-Eski İran'da doğal dondurucu olarak kullanırdı |
Eski Yunanıstan: M.Ö.5.yüzyılda eski Yunanlılar Atina pazarlarında bal ve meyvelerden oluşan buzlu yiyecek yerlerdi. Modern tıbbın babası Hipokrat hastalarına ısrarla buz yemeyi tavsiye ediyordu ve buzun bir nevi hayat suyu olduğunu ve vücuda rahatlık ve sağlık verdiğini savunuyordu.
Çin: M.Ö. 200 yılında Çin'de süt ve pirinçten oluşan buzlu içecek yapılırdı. Şerbet dolu konteynerlerin kenarlarını buz ve güherçile (potasyum nitrat) ile doldururlardı. Böylece güherçile suyun kaynamasını arttırdığı gibi, sıfırın altına düşmesini de sağlıyordu.
Roma: Roma imparatoru Emperor Nero dağların zirvesinden kar getirterek farklı meyvelerle kombin ederek lezzetli bir tat elde ediyordu.
Hindistan: 16.yüzyılda Mugal imparatorları süvarilerini Hindu Kuş dağlarından Delhi'ye buz getirtiyor ve donmuş meyve şerbetleri hazırlattırırdı.
 |
| İtalyan düşes Catherine de Medici |
Avrupa: 1553 yılında İtalyan düşesi Catherine de Medici Orleans Dükü ile evlendiğinde İtalyan şerbeti ve aromalı buzlar hazırlayan birkaç aşçıyı da kendisi ile Fransa'ya götürmüştü. Yüz yıl sonra İngiltere Kralı Charles I 'buzlu kardan' o kadar çok etkilendi ki kendi özel dondurma ustasına bu formülü gizli tutması karşılığında ömür boyu emeklilik verdi. Böylece dondurma kraliyet ailesine ait imtiyaz oldu.
Fransa'da aromalı buzlar ilk kez 1674 yılında Nicholas Lemery'nin 'nadir manzaralar ve tabiatın en güzel etkileri' adlı yazısı ile ortaya çıktı. Sorbetti için tarifler 1694 yılında Antonio Latinis'in 'Lo Scalco alla Moderna' (Modern Kahyalar) baskısında yayımlandı. Aromalı buz tariflerinin yayımı 1692 yılında François Massialot'un Reçeller, Likörler ve Meyvelerin yeni teknolojik özellikleri isimli yazısı ile başladı.
İngiltere'de ilk Dondurma tarifi 18.yüzyılda ortaya çıktı. Dondurma tarifi 1718 yılında Londra'da yayımlanan Bayan Mary Eales'in tariflerinde yer almıştı.
 |
| Hannah Glasse tarafından yazılan kitaptan bir sayfa |
Kuzey Amerika: Dondurma hakkında ilk bulgulara Oxford English Dictionnary'de 1744 yılında rastlanıyor. 1751 yılında 'The Art of Cookery made Plain and Easy by Hannah Glasse' baskısında dondurma tarifinin özellikleri yer almaktadır. Amerika Birleşik Devletlerini dondurma ile tanıştıran Quaker sömürgecileri olmuştur. Onlar kendileri ile dondurma tarifini getirdiler. Sömürü yıllarında şekerlemeciler New York ve diğer şehirlerdeki dükkanlarında dondurma satıyorlardı. Ben Franklin, George Washington and Thomas Jefferson gibi ünlü isimlerin de dondurmayı sürekli yedikleri ve misafirlerine ikram ettikleri bilinmektedir. ABD Cumhurbaşkanı James Madison'un eşi First Lady Dolley Madison 1813 yılında kocasının yemin töreninde ona dondurma servis etmiştir.
Küçük ölçekli elde tutulan dondurma İngiltere'de Agnes Marshall ve Amerika'da Nancy Johnson tarafından 1840 yıllında icat edilmişti.
Kuzey Amerika'nın en ünlü dondurması vanilyalı ve çikolatalı dondurmadır.
Dondurma nasıl dünyaya yayıldı ve ünlendi?
Dondurmanın Akdeniz'de 18.yüzyılda sıradan insanlar tarafından ulaşılabilir olduğu bilinmektedir. İngiltere'de ise 19.yüzyılın ortalarında dondurma ucuzladı ve herkes tarafından ulaşılabilir hale geldi.
Türkiye'nin en meşhur dondurması Kahramanmaraş dondurması gizemini günümüze kadar korumaktadır.
Küçük Not: Ben küçükken köyümüze dondurmacı amca gelirdi. Yeşil Rus markası olan Moskviç arabası vardı ve kornosu bozuk olduğu için kabloları birbirine tutuşturarak boğuk ses çıkarırdı. Anaannemlerin koca söğüt ağacının altında dururdu ve köyün tüm çocukları sıra beklerken heyecandan yüreğimiz ağzımıza gelirdi. Dondurmanın ismi plombir idi. O lezzet artık yok :(
 |
| işte benim çocukluğumun dondurması |
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder